اهمیت نانو تکنولوژی در ارتقای محصولات کشاورزی

فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه علم وزیست فن آوری

نمونه ای از بیانات مقام معظم رهبری در جلسه شورای عالی اشتغال، سال 15/07/1381

به این قضیه (بيوتكنولوژي) توجه ويژه اي بكنيد، چون رشته بسیار مهمي است.

اکنون انتظار این است که جوانان نخبه و نسل بعدی، صدها مورد مانند نانو و پدیده های ناشناخته علمی زیست فناوری را کشف کنند و فقط به ادامه مسیر پیشرفت علمی بسنده نشود.

زیست فناوری را می‌توان به عنوان کاربرد بیولوژی برای حل مشکلات و تولید محصولات بهبود یافته و مفید تعریف کرد. در واقع بیوتکنولوژی، فناوری مبتنی بر زیست شناسی است که فرایندهای سلولی و مولکولی برای توسعه فناوری‌ها و محصولاتی که به بهبود زندگی و سلامت انسان کمک می‌کنند را ایجاد می‌کنداولین ابزارهای مولکولی و سلولی فناوری زیستی مدرن، در بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ پدید آمدند. نشانه‌های ابتدایی «صنایع بیوتک» (Biotech Industry) در اواسط و اواخر دهه ۱۹۷۰ شکل گرفت.در این زمان بیوتکنولوژی جدید در مقابل فناوری زیستی کلاسیک و سنتی که در حدود صدها سال پیش به وجودآمده بود، قرار گرفت.امروزه یکی از معیارهای پیشرفت کشورها و جوامع توانایی آنها در استفاده از بیوتکنولوژی یا زیست فن آوری است.زیست فن آوری به عنوان یک علم پایه برای سایر علوم میتواند مطرح شود.حوزه فعالیت در زیست فن آوری و کاربردهای آن میتواند بسیار متنوع و البته گسترده باشد.امروزه در کشاورزی دربحث توانمد سازی خاک و همچنین زیست پالایی(bioremediation) یکی از ابزارهای مهم استفاده از میکروارگانسیم ها و باکتریهای تثبت کننده است که به عنوان یک ابزار مهم مطرح است.با توجه به مشکلات اجتماعی، اقتصادی که به دنبال شیوع کرونا در کشورهای مختلف بوجود آمد یکی از مسیرهای مهم جبران خسارات اقتصادی ناشی ازویروس کرونا میتواند فعالیت های بهینه سازی شده در بحث کشاورزی باشد.

بیوتکنولوژی کشاورزی (Agricultural Biotechnology) تمرکز خود را بر روی تولید گیا‌هان اصلاح شده ژنتیکی به منظور افزایش عملکرد محصول یا ایجاد خصوصیات مفید در گیا‌هان به خصوص محصولات زراعی معطوف می‌کند. به عنوان مثال گیاهان اصلاح شده ژنتیکی می‌توانند در مناطقی که نوعی از فاکتور‌های استرس‌زا وجود دارند، مانند خشکی شرایط آب و هوا و وجود آفات، با خصوصیات مقاومتی و مفیدی که در طی اصلاح ژنتیکی کسب کرده‌اند، به رشد خود ادامه دهند. بیوتکنولوژی تکنیک‌هایی را برای ایجاد محصولاتی ارائه کرده است که خصوصیات ضدآفات را به طور طبیعی بیان می‌کنند و باعث می‌شوند که گیاهان در مقابل آفات بسیار مقاوم باشند، در حالیکه در گذشته بدون استفاده از تکنیک‌های مهندسی ژنتیک، برای دفع آفات و مقاوم کردن گیاهان در برابر شرایط نامساعد محیطی، نیاز به استفاده از سموم شیمیایی بود؛ در این حالت علاوه بر خطرات زیست محیطی و آلودگی آب و خاک، این سموم به صورت پایدار در گیاه باقی می‌مانند.

نمونه‌ای از تولید محصولات مقاوم در برابر آفات، ژنی است که از طریق باکتری باسیلوس تورنجینسیس به محصولات زراعی منتقل می‌شود. دلیل استفاده از ژن باکتری این است که باکتری پروتئین سمی به نام (Bt) را تولید می‌کند که در برابر آفات مانند آفت سوارخ کننده ذرت اروپایی بسیار مؤثر است. پروتئین Bt همان صفت مفیدی است که دانشمندان مایل هستند در گیا‌هان ایجاد کنند و به همین دلیل آن‌ها ژن تولید کننده پروتئین Bt را در باکتری شناسایی کرده و آن را به گیاه ذرت منتقل کردند. در این حالت ذرت می‌تواند سم پروتئینی را به طور طبیعی تولید ‌کند و با از بین بردن هزینه تیمار محصولات با سموم دفع آفات، هزینه تولید کاهش می‌یابد.

تهیه کننده:دکتر الهویردی قنبری دکتری تخصصی (Ph.D) میکروبیولوژی

سرپرست مرکز هدایت و حمایت زیست فن آوری سپاه عاشورا