سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری آذربایجان شرقی یک سایت دیگر با وردپرس فارسی
روبوکاپ یک مرکز بزرگ جهانی است که هدف گذاری نهایی آن برای سال ۲۰۵۰ رویارویی ربات های انسان نمای فوتبالیست با قوی ترین تیم فوتبال دنیا است.
ﻋﻠﻢ رﺑﺎتیک علمیﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ میﺗﻮان ﻫﺪف نهایی از آن را کمک به انسان نام ﺑﺮد. اهمیت این ﻋﻠﻢ زﻣﺎﻧﻲ آﺷﻜﺎرﺗﺮ میﮔﺮدد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم تعدادي از ﻛﺎرﻫﺎ برای انسان ﻃﺎﻗﺖ فرسا، ﺳﺨﺖ، ﺧﻄﺮﻧﺎك و یا ﺧﺎرج از ﺗﻮان اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ. رﺑﺎت ﻫﺎی ﻣﺘﺤرک ﺧﻮد ﻣﺨﺘﺎر ﺟﺰء ﺟﺪاﯾﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺟﻬﺎن رو ﺑﻪ رﺷﺪ اﻣﺮوز ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﺳﺨﺖ و ﺣﺴﺎس در ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﺮه آﻣﯿﺰ را دارﻧﺪ ﻫﻤﻪ روزه ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮی را در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب می ﮐﻨﻨﺪ.
با خانم دکتر سیده سویلا سجودی استاد کامپیوتر و رباتیک دانشگاه های تبریز و سرپرست مدرسان و تیم‌های رباتیک مسابقات کشوری کاپ‌های شریف دانشگاه صنعتی شریف در مورد دنیای ربات های به گفتگو نشسته ایم.
دکتر سیده سویلا سجودی دکترای سخت افزار کامپیوتر و عضو کمیسیون لکوکاپ ایران بوده و کسب بیش از 200 مقام در مسابقات ملی و بین‌المللی در کارنامه علمی او می درخشد و حوزه تخصصی او در مورد ربات های امدادگر، ربات پرنده و به عبارتی ریز پرنده ها است.
ماحصل گفتگو با دکتر سجودی لطف نگاه شما خوبان را می طلبد
**خانم دکتر سجودی اکنون در دنیا متخصصان بر روی کدام ربات ها کار می کنند؟
در حال حاضر در کشورهای مختلف دنیا که در حوزه رباتیک فعال هستند بر روی ربات های انسان نما، ربات های فوتبالیست، ربات های امدادگر و ربات های پرنده تحقیقات کاربردی بسیار زیادی صورت می گیرد و هر روز قابلیت های ربات ها افزایش پیدا می کند.
شما می بینید در حوادث غیر مترقبه ربات ها کاربرد زیادی دارند.در زلزله های چین به سرعت ربات های امدادگر وارد عمل شده و مصدومین را شناسایی کرده و از زیر آوار بیرون می آورند. و از آن جایی که تخصص من در راه اندازی و هدایت ربات های امدادگر است ما ربات های امدادگر را در مسابقات جهانی در محیطی مانند منطقه زلزله زده و کمک به مصدوم شبیه سازی می کنیم.
یکی دیگر از پرکاربردترین ربات ها در حال حاضر ربات های پرنده یا ریز پرنده ها هستند. ربات های پرنده علاوه بر امدادرسانی امکاناتی دارند که غیرممکن ها را امکان پذیر می کنند.به عنوان مثال امکان تصویر برداری هوایی از مناطق بسیار صعب العبور را دارند.می توانند در مکان های نامطمئن و خطرناک واردشده و ماموریت های طراحی شده را به خوبی انجام دهند.
**هدف گذاری سازمان جهانی روبوکاپ برای آینده ربات ها چیست؟
روبوکاپ یک مرکز بزرگ جهانی است که هدف گذاری نهایی آن برای سال ۲۰۵۰ رویارویی ربات های انسان نمای فوتبالیست با قوی ترین تیم فوتبال دنیا است. دراین سال یک تیم متشکل از ۱۱ربات فوتبالیست در برابریک تیم 11نفره فوتبالیست قوی به رقابت می پردازند و دنیا از این کار شگفت زده خواهد شد.
هدف روبوکاپ از این کار برگزاری مسابقه فوتبال نیست بلکه هدف این است که متخصصان نحوه تفکر انسان را بر روی ربات جای گذاری کنند.
الان ربات های فوتبالیست به صورت ۶نفره ، دو به دو یا سه به سه با هم رقابت می کنند ولی ضعیف هستند و هر سال در مسابقات جهانی روبوکاپ بر روی تقویت آنها برنامه ریزی می شود.به قدری ربات ها قوی می شوند که در پاسکاری، شناسایی حریف، شوت زدن و بسیاری دیگر از مهارت های فوتبال توان رقابت داشته باشند. و این هدف گذاری جهانی برای آینده ربات ها است ربات های فوتبالیست در برابر انسان های واقعی قرار می گیرند. هدف فوتبال نیست ، هدف ارتقای علم رباتیک است می خواهند سطح فکری و علمی را افزایش دهند و اینکه ناشناخته ترین ابعاد وجود انسان را کشف کنند.
**به نظر شما در آینده ربات ها جایگزین انسان ها می شوند؟
بله ۱۰۰درصد، الان ربات هایی طراحی و کاربردی شده اند که به عنوان دستیار پزشک، گارسون، خدمتکار، آشپز کارکرده و جایگزین انسان ها شده اند. روزی می رسد که در بسیاری ار خدمات ربات ها جای انسان ها را می گیرد.
**در این صورت آیا فکر نمی کنید جوامع انسانی با بیکاری فزاینده تهدید شود؟
اصلا، به هیچ وجه، در این حالت خیل انبوهی از متخصصان این حوزه بر بروی برنامه نویسی ربات ها صاحب شغل می شوند، الان درصد بسیار بالایی از جوانان متخصص بیکار هستند یا اینکه در کار غیر مرتبط با تحصیلات خود کار می کنند، در صورت جاگزینی ربات ها در برخی مشاغل به جای نیروی انسانی، متخصصین سرجای خود کار می کنند.
به عنوان مثال اگر متخصصین قطعه ساز ما در جای دیگری مشغول هستند با جایگزینی ربات ها در جایگاه تخصصی خود مشغول می شوند و دیگر نیازی به وارد کردن قطعات از خارج کشور نیست، چرا باید با وجود متخصصان داخلی به خارج وابسته باشیم.۱۰۰درصد قطعات را می توان در داخل تولید کرد، اگر در حال حاضر این امر صورت نمی گیرد ناشی از عدم اعتماد به جوانان است.
**با توجه به اینکه شما و تیم دانش آموزی به تازگی از مسابقات جهانی روسیه بازگشته اید ارزیابی شما از این مسابقات چگونه است؟
در مسابقات جهانی روسیه دانش آموزان ۷ و ۸ساله ما با دانش آموزان ۱۱تا ۱۶ساله آنها رقابت کردند. آنها فقط از نظر سخت افزاری در مسابقات مانور می دادند چرا که بسیار سخت افزارهای قدرتمندی داشتند و من برای اولین بار در عمرم افسوس خوردم که چرا ما نباید از این تجهیزات داشته باشیم. در این رقابت ها سه تیم از روسیه حضور داشت که به شدت از نظر سخت افزاری قوی بودند. ربات های آنان به دوربین هایی مجهز بود که نمونه ای از آن دوربین ها حتی یک مورد در ایران وجود ندارد.
ربات با استفاده از دوربین در یک موقعیت شبیه سازی شده زلزله در محیط پر از دود و آوار و تاریکی فرد مصدوم را شناسایی کرده و از زیر آوار بیرون می آورد.
**آیا شما می توانید پیشنهادات ارائه شده از سوی نهادهای نظامی و دفاعی را پاسخگو بوده و با آنها همکاری کنید؟
بله، ۱۰۰درصد، ما برای انجام طرح های صنایع دفاعی،نظامی، امنیتی، هوافضا،نیروی انتطامی، پلیس و بسیاری از موارد دیگر آمادگی خود را اعلام می کنیم.حتی می توانیم طرح های پیشنهادی آنها را در کمترین زمان طراحی کرده و کاربردی کنیم. ما در حوزه دفاعی و امنیتی طرح های بسیار زیادی داریم که می تواند در این حوزه بسیار کاربردی باشد
لازم است اینجا یادآوری کنم زمانی که من روی یک طرح خاص کار می کنم صدها طرح مشابه طرح من در حال طراحی و پیاده سازی است. من نمی توانم فرصت ها را بسوزانم. برخی ادارات دولتی برای بررسی و مطالعه پروپزال من و سایر متخصصین این حوزه چندماه زمان صرف کرده و باعث فرصت سوزی می شوند.باید در نظرداشت ما در حال رقابت با دنیا هستیم و نمی توانیم در هر اداره و سازمانی منتظر شده و زمان را از دست بدهیم.
** جایگاه ربات پرنده ها در جامعه امروز چیست؟
طی سالیان گذشته انواع مختلفی از ربات های متحرک اتوماتیک یا کنترل از راه دور توسعه داده شده است. بسیاری از آن ها برای حرکت روی زمین از چرخ یا پا برای انجام ماموریت استفاده می کنند. در برخی اوقات به خاطر ماهیت موانع یا نوع ماموریتی که برای ربات تعریف شده است، به کار بردن ربات هایی که روی زمین توانایی حرکت دارند میسر نیست. به همین دلیل یکی از مهم ترین ربات ها ربات های پرنده هستند. ربات های پرنده به نوع جدیدی از پرنده‌های بدون سرنشین گفته می‌شود که هرچند اولین نمونه موفق آن در سال 1921 ساخته شد اما از ابتدای قرن 21 بسیار مورد توجه قرار گرفت به طوری که صدها تیم تحقیقاتی روی این سیستم فعال شده و ده‌ها تولید کننده انبوه این پرنده را به معرض فروش عمومی گذاشتند و این به علت چند منظوره بودن و پایداری بسیار بالاتر این پرنده نسبت به هر وسیله پرنده دیگری است.
لوسی در سال 1907 یک مولتی روتور ساخت که اولین مولتی روتور ساخته شده در جهان است و توانست حدود چند فوت از زمین فاصله بگیرد، گزارشاتی از پرواز آن در سال 1908 به صورت پراکنده تهیه گردید اما منبعی آشکار موجود نیست.
ایت ایتن اوهمچن در سال 1920 بعد از تلاش های بسیار زیاد و طراحی 6 پرنده به یک طراحی 4 موتور و 6 ملخه دست یافت که تمام انها توسط یک موتور محرک راه اندازی شده بود. هزاران پس از هزاران پرواز آزمایشی در سال 1923 این پرنده قادر بود در هوا برای چند دقیقه معلق و تقریبا ثابت بماند. در 14 آوریل 1924 این پرنده رکورد ارتفاع هلیکوپر را با اوج گرفتن تا ارتفاع 360 متری را شکست. در سال 1923 دکتر جورج بوسزات و ایوان جرمی با کمک یا ساختار X شکل و شش ملخ روتور پرنده ای را توسعه دادند که برای رانش از ملخ های زمین متغیر استفاده میکرد که در شکل 3 تصویر آن را مشاهده می کنید.
زمانی که چهارگرد De Bothezat به مدت دو دقیقه و 45 ثانیه در هوا معلق ماند، بعد از آن او تصمیم گرفت از موتورهای 180 اسب بخار برای حمل 3 مسافر در ارتفاع محدود استفاده کند چهارگرد ابتدا از بالگرد معمول تر شد اما بعدا به علت سختی و پیچیدگی های کنترل جای خود را به بالگرد داد.سیروا اسب هوایی بریتانیا یک هلیکوپتر توسعه داده شده توسط شرکت انگلیسی اوتوگیرو است که در اواسط سال 1940 هست. سیروا از سه روتور متصل به گیربکس و یک محرک تعبیه شده در وسط پرنده نیروی خود را تامین می کند در شکل4 تصویر این ماشین پرنده را مشاهده می کنید.
و همانطور که میبینید هرچه به سمت جلو پیش میرویم پرنده ها تکامل می یا بند تا جایی که امروز شاهده توسعه پرنده هایی هستیم که با انرژی الکتریکی قابل حمل انسان ها هستند. اولین نمونه الکتریکی مولتی روتور های قابل حمل انسان، مولتی روتور ایوولو متعلق به یک شرکت آلمانی هست که نیروی تراست خود را از 18 روتور الکتریکی با ملخ های زمین ثابت است که توانایی پرواز 30 دقیقه با یک انسان را دارد.
ریز پرنده ها (micro unmanned air vehicle) از نظر های گوناگونی بررسی و مورد استفاده قرار می گیرند که هم میتواند تهدیدی جدی برای افرادی که علمی در باره آن ندارند باشد همچنین میتواند امیدبخش جامعه علمی جدید و عرصه ای جدید برای رشد و پیشرفت این گونه پرنده ها در عرصه های پزشکی، زیست محیطی و … باشد و به طریقی ابزار بزرگیست که در خدمت بشریت است.
در واقع از دید یک محقق عرصه رباتیک این موضوع دریچه ورودی است از اتفاقات و علوم جدید که با هیجان پرواز ادغام شده و موهبتی است که هر لحظه از آن باید غنیمت شمرده شود.
تمامی کشور های پیشرفته در علم و صنعت الکترونیک و هوش های کامپیوتری بیشترین استفاده را از این پرنده ها دارند. از جمله این کشورها می توان از آمریکا، المان، سوئد، مالزی و … نام برد که در صنعت UAV بسیار پیشرفته عمل کردند. تا جایی که بسیاری از عملیات های مهم و سرنوشت ساز نظامی در سراسر دنیا توسط این پرنده ها انجام می شد تا جان افراد و انسانها به خطر نیفتد.
گفتگو : معصومه ردخشان
