ارز دیجیتال راه حلی برای کنترل ارز ؟!

ارز دیجیتال پدیده ای نو در عرصه اقتصاد است که به نظر کارشناسان اقتصادی در کشور ما نیز برای کنترل نرخ ارز مفید واقع خواهد بود.

 

به گزارش خبرگزاری سازمان بسیج علمی استان آذربایجان شرقی: صابر خداوردی زاده، کارشناس و فعال اقتصادی و دکتری اقتصاد بین الملل /توسعه از دانشگاه ملی تبریز در گفتگو خود با خبرنگار خبرگزاری سازمان بسیج علمی با اشاره به تعریف ارز دیجیتالی اظهار کرد: هر کشوری واحد رسمی پول و یا ارز خود را دارد،و در بانک‌ها یا مبادلات خارجی از ارز مشخصی برای انتقال به حساب افراد و شرکت‌ها استفاده می‌شود. اکنون چند سالی است که در مقابل این ارزهای رسمی هر کشوری، ارز دیجیتال که یک فرم از پول الکترونیکی است، مطرح گردیده که از رمزنگاری برای انتقال در اینترنت استفاده می‌شود

وی ادامه داد: به طور کلی ارز دیجیتال در زیر مجموعه پول الکترونیکی قرار می گیرد. کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال به یک سیستم انتقال وجه الکترونیک گفته می شود که برای تایید تراکنش ها و تشکیل واحدهای جدید، متکی به بانک های مرکزی نبوده و نیازی به شخص ثالث ندارند. در عوض در سیستم ارزهای دیجیتال تراکنش ها در یک دفتر کل توزیع شده به نام بلاک چین ثبت و رمزنگاری می شوند، و این موضوع امکان پرداخت های مستقیم و همتا به همتا را فراهم می کند. مثلا بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که بدون واسطه فعالیت می کند و واحد های آن به صورت غیرمتمرکز استخراج و توزیع می شوند و قیمت آن متغیر خواهد بود.
خداوردی زاده در پاسخ به این سوال خبرنگار که چگونه بیت کویین به بازار ایران نفوذ کرد گفت: رشد ارزش بیت کوین در بازار جهانی و افزایش استفاده از آن در مبادلات باعث شد تا دولت ایران هم به این بازار توجه ویژه نشان دهد. اگرچه هنوز بازار بیت کوین در ایران غیر قانونی است ولی مقامات اقتصادی ایران دستور مطالعات زیربنایی و اولیه برای قانونی کردن استفاده از بیت‌کوین‌ها در اقتصاد را صادر کرده‌اند تا با داشتن اطلاعات دقیق بیت کوین را وارد اقتصاد کشورکنند.

وی در پاسخ به این سوال خبرنگار که دلیل استفاده از بیت کوین در بازار ایران چیست ابراز کرد: ایران درصدد جایگزین کردن ارزهای مجازی به جای دلار است که کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار یکی از اهدافی است که در سالهای اخیر مطرح شده است. که البته ارزهای مجازی در ایران رواج زیادی ندارد و سهم این بازار در اقتصاد ایران بسیار کم است. یک دلیل مهم، غیر مجاز بودن این ارزها در ایران است و دلیل دیگر مشخص نبودن نظام مالیاتی مرتبط با معامله یا نگهداری ارزهای مجازی است.

این کارشناس و فعال اقتصادی ادامه داد: از طرف دیگر دسترسی ایرانیان به بازارهای فروش بین‌المللی ارزهای مجازی بسیار کم است و همین مساله باعث محدودیت سهم بیت‌کوین و دیگر ارزهای مجازی در ایران شده است. یک دلیل این محدودیت هم عدم اتصال شبکه بانکی ایران به نظام مالی دنیا و عدم امکان پرداخت در بازارهای بین‌المللی است و در میان فعالان اقتصادی ایرانی هم هنوز استفاده از بیت‌کوین رواج زیادی ندارد. ولی بدون شک به دلیل محدودیتهای بازار دلار، بعد از قانونی شدن بیت‌کوین در کشور و تنظیم نظام قانونی و مالیاتی مناسب، می‌توان انتظار داشت که سهم آن در اقتصاد با سرعت زیادی رشد کند.
وی با اشاره به مزایای ارز دیجیتال خاطر نشان کرد: بیت‌کوین واسطه‌ مبادله‌ای است که توسط بانک‌های مرکزی کنترل نمی‌شود. البته بیت‌کوین یک سازوکار مرکزی برای ثبت اطلاعات معاملات و نقل‌وانتقالات بیت‌کوینی دارد که همان بلاک‌چِین است. بلاک‌چِین مثل یک دفتر کل است که هر نقل‌وانتقال فرد به فرد بیت‌کوینی در آن ثبت می‌شود. گفته می‌شود این اطلاعات به صورت رمزنگاری شده در این دفتر کل ثبت می‌شود، اما امکان ره‌گیری و شناسایی طرفین هر معامله در آن وجود دارد. و در واقع همان‌ سازوکار حساب‌داری بانکی که امروز در نقل‌وانتقالات مالی انجام می‌شود و سیستم بانکی تمام تراکنش‌های مالی را در این قالب ثبت می‌کند، در سیستم بیت‌کوین در قالب تکنولوژی بلاک‌چین عملیاتی می‌شود. و در مدل بیت‌کوین سازوکار پول با ارزش ثابت، به تقلید از طلا، شبیه‌سازی شده است و تا زمانی که آخرین بیت‌کوین توسط ابرکامپیوترها کشف و استخراج شود، مسئله‌ای که با گذشت زمان کندتر و سخت‌تر می‌شود، خلق و اکتشاف و ورود بیت‌کوین به بازار عملا با یک سرعت کاهنده ادامه خواهد داشت؛ بنابراین در این مدل، رئیس بانک مرکزی یک‌بار برای همیشه سیاست‌گذاری خود را انجام داده و تکلیف همه را روشن کرده و برای ضمانت‌ اجرای سیاست‌ خود و اجرای آن بلاک‌چِین را برنامه‌نویسی کرده است

این دکتری اقتصاد بین الملل در ادامه سخنان خود به معایب ارز دیجیتال پرداخت و گفت: اشکال اساسی در استفاده از این ارزها اینجاست که منجر به دور زدن حاکمیت‌های ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور ــ با محوریت ابزار مبادله (پول) ــ از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی‌های فراملی این فناوری قرار خواهد گرفت. اشکال دیگر؛ در استفاده از این ارزها، یک چالش حاکمیت‌ها، شکل‌گیری بازار زیرزمینی پول و عدم امکان رصد و مالیات‌ستانی بر اساس تراکنش‌های مالی افراد است. و در این سیستم انجام معامله در بازارهای غیررسمی و غیرقانونی، مانند موادمخدر، قاچاق و بازارهای زیرزمینی یا وب تاریک به شبکه‌ای گفته می‌شود که در دسترس عموم نبوده و بیشتر برای مقاصد غیرقانونی مانند خرید و فروش زنان و دختران، اسلحه و مواد مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد) براحتی قابل انجام است و این چالشی مهم برای حاکمیت‌ها خواهد بود. و البته در این شبکه، هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست؛ که طبیعتاً مردم را دچار مشکلات متعدد خواهد کرد؛ برای مثال اگر سیاست حاکمان این شبکه بر کلاهبرداری یا فروکاستن ارزش این ارزها قرار گیرد، چه اتفاقی برای خریداران آن رخ خواهد داد؟

وی افزود: باتوجه به هدایت بخشی از سرمایه ایرانی‌ها به سمت بازار ارزهای دیجیتال به‌ویژه بیت‌کوین، باید جمهوری اسلامی ایران نیز هرچه سریع‌تر موضع خود را در مقابل این نقدینگی‌های رمزپایه و همچنین تصمیم احتمالی برای تولید ارز دیجیتال بومی خود را روشن کند. جمهوری اسلامی ایران نیز در مقابل بیت‌کوین واکنش رسمی مبنی بر قانونی یا غیر قانونی بودن آن نداشته و تنها مقامات بانک مرکزی وعده‌ بررسی این ارز دیجیتال را داده‌اند.

خداوردی زاده در بیان ویژگی¬های اقتصادی و سیاسی ارز دیجیتال ( بیت کوین ) از جمله عدم وابستگی به دولت گفت: مردم برای داشتن بیت‌کوین به هیچ دولتی وابسته نبوده و نیاز به دستگاه برای چاپ این نوع ارز نیست بلکه این ارز به‌صورت توزیع شده می‌تواند توسط خود مردم استخراج شود. به‌علاوه تمام شیوه‌های سنتی و کاغذبازی‌های لازم برای انتقال پول حذف و به سبب توزیع شدگی و رمزنگاری موجود از امنیت بیشتری نیز برخوردار است. دولت‌ها بیت‌کوین را کنترل نمی‌کنند لذا نیازی نیست تا آن را تأیید کنند و یا روی ارزش آن تأثیری داشته باشند.

وی نیز به ویژگی محدود بودن تعداد بیت‌کوینها اشاره کرد و گفت: تعداد کل بیت‌کوین‌های تولید شده در دنیا ثابت بوده و مقدار آن ۲۱ میلیون عدد است. این مسئله باعث افزایش ارزش بیت‌کوین شده و به آن خاصیت تورم‌زدایی می‌بخشد زیرا برخلاف سایر ارزها، تولید و تکثیر بدون پشتوانه نمی‌تواند از ارزش آن کم کند.

این کارشناس و فعال اقتصادی با تاکید بر سهولت در انتقال و سرمایه‌گذاری تصریح کرد: با توجه به فراگیر شدن ارتباطات به‌علاوه ضریب نفوذ بالای اینترنت و گوشی‌های هوشمند در دنیا، انتقال بیت‌کوین به‌سادگی قابل انجام است. می‌توان بیت‌کوین را از طریق ارسال یک کد حتی به‌وسیله پیامک منتقل کرد که در مقایسه با پول‌های سنتی و حتی الکترونیکی مزیت به حساب می‌آید. سرعت انتقال این ارز در مقیاس بزرگ و در فواصل طولانی در مقایسه با انتقال ارز از طریق بانک‌ها بسیار بالاست و باعث سرعت بخشیدن به گردش پول در سراسر جهان می‌شود. تحلیل‌ها نشان می‌دهد چنان چه انتقال وجه از طریق شعب ۱۶ واحد هزینه به همراه داشته باشد، این انتقال به‌صورت الکترونیکی ۴ واحد و از طریق درگاه‌های مدرن تنها ۱ واحد هزینه دارد. انتقال بیت‌کوین تنها معادل انتقال یک کد است و هزینه چندانی ایجاد نمی‌کند

وی به موضوع و ویژگی عدالت نیز پرداخت و اظهار کرد: هر شهروندی در هرکجای کره زمین با هر ملیتی می‌تواند از این ارز استفاده کند. قواعد رایج بر استفاده از پول و کارت‌های بانکی را ندارد و محدودیت‌های ملیتی و سنی بر آن وجود ندارد. این تکنولوژی برای همه مردم و بدون مرز است. این ارز در اختیار مردم است و میلیاردها نفر می‌توانند بدون دخالت بانک‌ها از آن استفاده کنند.

خداوردی زاده در پایان سخنان خود به ویژگی امنیت ارز دیجیتال پرداخت و خاطر نشان کرد: در سال‌های اخیر شاهد مصادیق متعددی از سوءاستفاده از کارت‌های بانکی و سرقت از این کارت‌ها بوده‌ایم. در یک تراکنش کارتی اطلاعات دارنده کارت در گره‌های مختلفی ثبت می‌شود که این مسئله ریسک‌های امنیتی به دنبال دارد. به دلیل رمزنگاری پیچیده در بیت‌کوین و همچنین توزیع شدگی اطلاعات در شبکه امنیت این ارز بسیار بالاست. همچنین بیت‌کوین جعلی یا تقلبی وجود ندارد و مصون از جعل است. دارنده بیت‌کوین می‌تواند سیاست‌های خاصی روی آن اعمال کند و مثلاً برنامه‌ریزی کند که در مکان خاصی خرج شود. این یکی از ویژگی‌های امنیتی بیت‌کوین است که می‌تواند در مراحل پیشرفته‌تری نیز پیاده‌سازی شود. از دیگر ویژگی‌های امنیتی بیت‌کوین نگه‌داری سابقه‌ای از همه خریدهای انجام شده با بیت‌کوین در بلاک‌چین است که می‌تواند رد تراکنش‌ها را دنبال کرد و , به نظر می‌رسد با توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی که بیت‌کوین دارد استفاده از روزبه‌روز گسترش پیدا کرده و به ارزی بین‌المللی و مردمی تبدیل شده است. امروزه می‌توان با ارسال یک پیامک و تبادل بیت‌کوین کسب‌وکاری را گرداند. سیاست‌مداران و دولتمردان نیز متوجه اهمیت بیت‌کوین شده‌اند و در تلاش برای یافتن سازوکاری برای تطبیق قوانین و محدودیت‌های موجود با کسب‌وکارهای مبتنی بر بیت‌کوین هستند. هر چند احتمال استفاده از بیت‌کوین در این موارد بسیار ضعیف است ولی دولت‌ها و شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از این تکنولوژی روند اقتصادی خود را برای زیردستانشان شفاف‌سازی کنند. در این صورت احتمال سندسازی و سوءاستفاده در شرکت کمتر می‌شود. در آینده نزدیک تناسب دولت و نحوه به رسمیت شناختن بیت‌کوین به‌عنوان یک ارز توسط نهادهای قانونی مشخص خواهد شد.