گیاهان دارویی موثر در بیماری های کودکان

گیاهان موثر در سرما خوردگی

از آنجایی که عفونتهاي ويروسي و باكتريايي دستگاه تنفسي فوقاني از جمله آنفلوآنزا و سرماخوردگي در كودكي بسيار شايع است، كنترل و كاهش علايم تنفسي آن از جمله سرفه، آبريزش از بيني، احتقان، تب و دردهاي عضلاني مي تواند به كاهش بي قراري، آرام كردن كودك و بهبود تغذيه او منجر شود. بسياري از گياهان دارويي كه براي سرماخوردگي در بزرگسالان استفاده مي شوند را مي توان با كاهش مقادير مصرفي و يا تجويز و دم كرده هاي رقيق تر در كودكان نيز به كار برد.

گیاه آقطی به ویژه اگر همراه با نعناع فلفلی تجویز شود در مراحل اوليه آنفولانزا در کاهش تب موثر است. اين گياه در رفع ترشحات ريوي در دستگاه تنفس فوقاني موثر است. مقادير مصرف آن در كودكان شبيه بزرگسالان بوده و ايمن است

گیاه زیرفون در کاهش تب در کودکان مبتلا به آنفولانزا مفید است

شیرین بیان داراي اثرات خلط آور، محرك ترشحات و موكوليتيك است. گليسيريزين موجود در آن همانند ديگر ساپونین ها باعث افزایش ترشح ریوی و انتقال موکوس به شیوه رفلکسی در معده می شود.

مصرف شيرين بيان در كودكان مشکلی ندارد هرچند در بزرگسالان در برخي شرايط به دليل اثر احتباس آب بايد با احتياط مصرف شود. اين گياه در بهبود نزله و كاهش مشكلات تنفسي كودكان مفيد است .

آب ميوه ليمو خواص آنتي باكتريال داشته و به صورت گرم همراه عسل در تسكين سرفه های ناشی از  سرماخوردگي و تب ها مفيد است. بايد توجه داشت كه عسل در كودكان زير يكسال منع مصرف دارد.

سير داراي اثرات ضد باكتري و ضد ويروس است. مصرف خوراكي سير به طور سنتي منجر به افزايش دماي بدن و تعريق مي شود و ميزان ترشحات ريوي را مي كاهد. بايد توجه داشت كه مصرف موضعي سير در پوست و يا ملتحمه چشم كودكان سبب سوزش و يا ايجاد تاول ميشود و منع مصرف دارد ، بيشتر اثرات دارويي سير به تركيبات گوگرددار و عمل آنزيم آليناز در شكستن آلين مربوط ميشود. خصوصاً اسيد آمينه آلسين بسيار مورد توجه است.

اکالیپتوس از قرنها پيش در تسكين سرماخوردگي ها و سرفه هاي خلطي كاربرد داشته است. حدود 70 درصد از اسانس اكاليپتوس را مونوترپن اکسیژنه سينئول تشكيل ميدهد. سينئول داراي خواص محرك ترشح و يا بازدارنده آن (بسته به مقادير مصرف) ضد باكتري و ضد قارچي است. سينئول محدوده درماني وسيعي داشته و تقريباً به جز یک مورد  سميتي از آن گزارش نشده است.

امروزه محلولها، سوسپانسيون ها و فراورده هاي غيرخوراكي و استنشاقي بسياري از اوكاليپتوس وجود دارد كه در تسكين كودكان و بزرگسالان مبتلا به مشكلات تنفسي در آسم و سرماخوردگي ها به ويژه به صورت بخور تجويز ميشود. بايد توجه شود كه در كودكان مصرف داخلي ندارد .

برگها و گلهاي گياه ختمی حاوي موسيلاژ بوده و سبب نرم شدن بافتهاي مخاطي ميشوند. اين گياه را همراه با بارهنگ سرنيزه اي در درمان برونشيت در كودكان مطابق با مقادير مصرف استاندارد بزرگسالان استفاده مي كنند.

از ديگر گياهان دارويي موثر در كنترل علايم سرماخوردگي در كودكان مي توان به بارهنگ، درخت چاي مصفا يا زنجبيل شامي و زوفا اشاره کرد.

اسانس زوفا بيشتر در مشكلات ريوي و عفونتها و نيز در تمام مراحل آنفولانزا و سرفه هاي خلطي كودكان كاربرد دارد. بايد توجه داشت كه اسانس زوفا نفوذپذيري مخاطي بيشتري نسبت به عصاره هاي آن داشته و بايد با مقادير مصرف اندک در کودکان به کار رود چرا كه خطر بروز حملات تشنجی وجود دارد. بارهنگ بيشتر در التهابات ريوي كودكان مفيد است. اسانس ملاكوكا خواص ضد باكتري ضد ويروس، ضد قارچ و محرك سيستم ايمني دارد و در عفونتهاي تنفسي كودكان فقط با مصارف خارجي به كار ميرود.

گیاهان موثر در کاهش تب کودکان

تب از علايم شايع و مهم در اكثر بيماريهاي عفوني مي باشد. علاوه بر عوامل ميكروبي، عوامل ايمونولوژيك نيز ميتوانند با آزاد سازي مواد تب زاي دروني سبب افزايش دماي بدن شوند. البته بايد توجه داشت كه شناخت و تشخيص صحيح علل تب در كودك حائز اهميت است. گاه شيرخواران و کودکان در سنین قبل از پنج سالگي به تبهاي شديدي مبتلا می شوند كه زمينه ساز حملات تشنجي ميشود لذا کنترل تب و  پايين نگه داشتن دماي بدن يك ضرورت محسوب ميشود. از ديرباز بسياري از گياهان در طب سنتي و نيز مردمي به گياهان معرق معروف بوده اند. اين گياهان با افزايش تعريق از بدن مي تواند به كاهش دماي بدن كودك ياري رسانند.

بومادران در كودكان به عنوان يك محرك و تونيك و نيز کاهنده تب و معرق مصرف می شود معمولا این گیاه را به صورت دم كرده يا چاي (یک قاشق چای خوری بومادران در يك فنجان آب) تهيه كرده و هر روز يك چهارم تا يك دوم فنجان را در كودكان بالاي سه سال تجويز ميكنند. گاه اين گياه را در فصل بهار همراه با وليك براي مقابله با تب مصرف می کنند بومادران اثرات سركوبگر ايمني داشته و اسانس آن آنتي باكتريال و آنتي اكسيدان مي باشد.

در طب سنتي گیاه بابونه در كاهش نفخ و اسپاسم هاي ملايم دستگاه گوارش و كندي حركات روده اي و ضعف عمومي كاربرد دارد. به علاوه در مصارف جلدي به عنوان ضد التهابات پوستی و مخاطی مفید است،  بابونه ميتواند به عنوان معرق و پايين آورنده تب در كودكان مورد استفاده قرار گيرد. به اين منظور از دم كرده يا چاي بابونه استفاده ميشود كه در كودكان نصف تا يك فنجان و در شيرخواران زير دو سال، يك چاي بابونه قاشق چايخوري روزانه تجويز ميشود.

 

چای بابونه يك گياه انتخابي براي متخصصين گياه درماني در كاهش تب كودكان است. اين گياه نه تنها سبب بهبود پاسخ ايمني بدن و كاهش تب به دليل اثرات ضد ميكروبي و ديافورتيك مي شود بلكه موجب تسکین و ریلکس شدن کودک و بهبود خواب او می شود از ديگر گياهان دارويي كه قادر به افزايش تعريق و كاهش تب مي باشند و نيز در كودكان كاربرد دارند ميتوان به زيرفون و آقطي اشاره كرد گياه زوفا و سير نيز به تعريق و كاهش تب به ويژه در سرماخوردگي ها و آنفلوآنزا كمك مي كنند.

گياهان موثر در كوليك و اسپاسم هاي گوارشي كوليك و دردهاي ناحيه شكم يكي از شايعترين علل مراجعات كودكان به پزشك است. سن كودك، محل درد، زمان و دفعات وقوع درد، مدت و ماهيت آن حائز اهميت است. به علاوه علائمي همچون كاهش وزن، تب، استفراغ، نفخ، اسهال و يا خون در مدفوع نيز در تشخيص علل واقعي اين دردها اهمیت دارد كوليك در نوزادان معمولاً به طور ناگهانی آغاز شده و چند دقيقه به طول ميانجامد. معمولا علل آن فانكشنال و نه آناتوميكال است و در نتيجه اسپاسم هاي روده اي به وجود می آیند.معمولا در زمان كوتاهي پس از تغذيه نوزاد و گاه در نيمه شب عود مي كند. در طب سنتي و مكمل دلايل متعددي براي آن ذكر مي شود كه از آن جمله مصرف غذاهاي سرد مانند ماست، موز و طالبي توسط مادر، مصرف داروهاي سرد مانند استامينوفن، آسپرين و آنتي بيوتيك، استفاده از داروهاي بيهوشي حين تولد نوزاد و واكسيناسيون به ويژه عليه پوليوميليت ميباشد.

گیاه انیسون یا بادیان در كودكان و شيرخواران كاربرد فراواني دارد. غالبا یک قاشق چایخوری (۵ گرم) گیاه خشک را به ۵۰ ميلي ليتر آب افزوده و دم كرده تهيه مي كنند. معمولاً ۱.۵ ميلي ليتر از اين چاي روزانه توصيه ميشود. اين گياه خود طعم شيرين دارد و به همين دليل مورد علاقه کودکان است بايد توجه داشت كه مقادير مصرف بالاتر هرچند مي تواند موثر احتمال ايجاد سردرد ميگرني را به دنبال دارد.

 به آرامي سبب بهبود عملكرد گوارش در كودكان شده و شكايات نفخ و كوليك را مي كاهد. اين گياه نيز مانند انيسون به صورت چاي و دم كرده به كار ميرود. ولي مي توان آن را به وان حمام كودكان نيز اضافه كرد، ماساژ اسانس و نوشيدن چاي رازيانه مانند چاي بابونه در تسكين اسپاسم ها و تنش های نوزادان مفید است.

گياه شويد نيز همانند رازيانه و باديان داراي اثر ضد اسپاسم در کودکان است ولي اثربخشي آن كمتر مي باشد.اسانس اين گياه اثرات ضد يبوست و ضد ميكروبي دارد.

گياه اگير تركي نيز كه به زنبق شيرين معروف است به طور عام در تحريك گوارش و اشتهاي كودكان موثر است. ريشه اين گياه را به طور سنتي به كودكان مي دادند تا بجوند و زودتر دندان در بیاورند. البته اين ريشه ها بسيار تلخ ميباشند. تجويز اين گياه به كودكاني كه دچار مشكل در هضم غذاهاي چرب هستند مفيد است. بايد توجه داشت كه اثرات كارسينوژنيك از برخي از زيرگونه هاي اين گياه گزارش شده و مصرف آن را محدود نموده است كه به دليل وجود تركيب cis-Iso Asarone در اسانس آن است  ریشه و برگ های گیاه آنجلیکا  نیز در كودكان به عنوان كاهنده كوليك و نوعي تونيك دستگاه گوارش كاربرد دارد و اين گياه سبب تحريك اشتها ميشود .