سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری آذربایجان شرقی یک سایت دیگر با وردپرس فارسی
پروژه به‌نژادی مولکولی، به‌نژادی سریع و بانک ژن گیاهی در دانشگاه تبریز افتتاح شد.
سیدابوالقاسم محمدی مجری طرح به‌نژادی سریع (Speed Breeding) در مراسم افتتاح این مرکز با اشاره به تاریخچه و هدف این طرح در جهان یادآور شد: این طرح برای اولین بار توسط ناسا (سازمان فضایی آمریکا) جهت تولید غذا در فضا طراحی شد و سپس توسط دانشگاه کوئینزلند و مرکز استیوجونز در برنامه های تولید ارقام جدید مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر کشورهای زیادی سرمایه‌گذاری در این زمینه آغاز کردند.
وی تصریح کرد: در این روش با استفاده از نور LED و رژیم نوری ۲۲ ساعت روشنایی و 2 ساعت تاریکی در گلخانه و یا اتاقک رشد، 6 نسل گندم بهاره، نخود و جو و چهار نسل کلزا در یک سال تولید می‌شود، در حالیکه در شرایط معمول گلخانه تولید 2 یا سه نسل و در مزرعه یک نسل امکان‌پذیر است. این روش به‌طور کاربردی در دانشگاه تبریز و موسسه تحقیقات دیم کشور در حال انجام است.
محمدی، هدف از این روش را تسریع تولید محصولات گیاهی با کاهش زمان طول دوره رشد و افزایش تعداد نسل‌ها در یک سال برشمرد و متذکر شد: به‌نژادی سریع در کنار به‌نژادی گیاهی مولکولی و ارزیابی‌های دقیق مزرعه‌ای، علاوه‌بر سرعت بخشیدن به برنامه‌های تولید رقم و کاهش هزینه‌های تولید، منجر به تولید تعداد بیشتری لاین یا جمعیت در مدت زمان کوتاه گردد.
مجری طرح به‌نژادی اذعان داشت: در این پروژه، 2 باب گلخانه با مساحت 160 متر مربع، 2 باب اتاقک رشد، هر کدام با مساحت 18 متر مربع با کنترل هوشمند نور، دما و رطوبت و بانک ژن گیاهی از محل اعتبارات معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری (مبلغ 5 میلیارد ریال تحت طرح “به‌نژادی سریع تولید ارقام جدید گندم نان ودوروم”)، مدیریت طرح‌های عمرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مبلغ 5/5 میلیارد ریال تحت پروژه “تجهیزات و تاسیسات به‌نژادی گیاهی مولکولی” با نظارت و همکاری مدیریت امور فنی دانشگاه)، قطب علمی اصلاح مولکولی غلات و کمک‌های معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه (مبلغ 3 میلیارد ریال) راه‌اندازی شد.
وی با اشاره به راه‌اندازی بانک ژن گیاهی هم‌زمان با اجرای پروژه‌های به‌نژادی سریع و به‌نژادی گیاهی مولکولی در دانشگاه تبریز، ابراز کرد: در بانک ژن گیاهی حدود 4000 ژنوتیپ و لاین گندم، 400 ژنوتیپ و لاین جو، 100 لاین و هیبرید ذرت، 400 نمونه خویشاوندان وحشی گندم و بیش از 500 نمونه گیاهان دارویی نگهداری و در پروژه‌های دانشجویی و تولید ارقام جدید گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استاد گروه به‌نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه تبریز، بیان داشت: برای انجام تحقیقات عملی و ارزیابی‌های مزرعه‌ای، علاوه‌بر ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز از ایستگاه تحقیقاتی تاسیس شده در منطقه آزاد تجاری ماکو به مساحت 5 هکتار که در تیرماه سال‌جاری مورد بازدید هیات رئیسه و مدیران دانشگاه تبریز قرار گرفت، استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: از دستاوردهای پروژه و پروژه‌های قبل مجری می‌توان به تولید تعداد 18 لاین جدید گندم نان و گندم دوروم به همراه 70 جمعیت در حال تفرق اشاره کرد که 11 و 6 لاین گندم نان به ترتیب برای کشت‌های دیم و آبی و یک لاین گندم دوروم توسط کارشناسان موسسه تحقیقات دیم کشور و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر کشور مور تأیید قرارگرفته است و بذرهای آنها برای انجام آزمون‌های نهایی و ثبت رقم به موسسه تحقیقات بذر و نهال کشور ارسال خواهد شد. از مشخصات این لاین‌های جدید می‌توان به افزایش طول سنبله بلندتر، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله بیشتر مقایسه با ارقام شاهد، تحمل به کم آبی و مقاومت به بیماری‌ها اشاره کرد که تولید انبوه آنها می‌تواند به خودکفایی در شرایط تغییر اقلیم و کم آبی موجود کشور کمک کند.
محمدی ضمن قدردانی از بنیاد ملی نخبگان کشور که زمینه حضور فعال دانشجویان نخبه را در این پروژه‌ها تحت 2 دوره هسته‌های نخبگانی فراهم کرده است را به عنوان یکی از نقاط قوت این طرح‌ها شمرد و افزود: این دانشجویان با توجه کسب تجارب ارزنده و عملی در زمینه به‌نژادی گیاهی مولکولی، به‌نژادی سریع، انجام تلاقی‌ها و کارهای مزرعه‌ای، می‌توانند به عنوان مجموعه های توانمند در برنامه‌های تولید و خودکفایی محصولات کشاورزی موثر باشند.
