مروری بر ابعاد علمی زندگی شهید دکتر مصطفی چمران

به گزارش روابط عمومی سازمان بسیج علمی استان آذربایجان شرقی،  شهید مصطفی چمران مجاهد و دانشمند خستگی ناپذیری بود که در ۳۱ خرداد ماه سال ۱۳۶۰ در منطقه دهلاویه به شهادت رسید و امام خمینی(ره) طی پیام تسلیتی میفرمایند؛

 

“شهادت انسان ساز سردار پرافتخار اسلام، و مجاهد بیدار و متعهد راه تعالی و پیوستن به «ملاء اعلی»، دکتر مصطفی چمران را به پیشگاه ولیعصر ارواحنا فداه تسلیت و تبریک عرض میکنم….ملت شهیدپرور ما سربازی را از دست داد، که در جبهه های نبرد با باطل، چه در لبنان و چه در ایران، حماسه می آفرید و سرلوحه مرام او اسلام عزیز و پبروزی حق بر باطل بود. او جنگجویی پرهیزگار و معلمی متعهد بود، که کشور اسلامی ما به او و امثال او احتیاج مبرم داشت.چمران عزیز با عقیده پاک خالص غیروابسته به دستجات و گروههای سیاسی، و عقیده به هدف بزرگ الهی، جهاد را در راه آن از آغاز زندگی شروع و به آن ختم کرد. او در حیات، با نور معرفت و پیوستگی به خدا قدم نهاد و در راه آن به جهاد برخاست و جان خود را نثار کرد. او با سرافرازی زیست، و با سرافرازی شهید شد و به حق رسید.”

شهید مصطفی چمران پس از اتمام تحصیلات خود را در رشته کارشناسی الکترومکانیک در سال ۱۳۳۶ در دانشگاه فنی تهران که از شاگردان ممتاز مهدی نیز بود، بورس شد و به آمریکا رفت و در دانشگاه ای اند ام تگزاس، کارشناسی ارشد مهندسی برق_الکترونیک را به پایان رساند و موفق به کسب دکتری در رشته فیزیک پلاسما و الکترونیک در دانشگاه برکلی ایالت کالیفرنیا شد.

 

رساله او در دکتری به فيزيك پلاسما و مگنترونها اختصاص داشت كه در ضمن رساله دكتراي تحقیقاتی تحت عنوان «باريكه الكترون در مگنترون با كاتد سرد» انجام داد که وی را جز دانشمندان معتبر دنیا کرد و  تئوري مگنترون در سال 1921 با استفاده از رابطه هال در قسمتی از مقدمه این پایان نامه پايه ‌گذاري شد.

 

مطالعه‌ ساختارهاي راديو فركانس براي توليد باريكه‌هاي الكتروني توان بالا و بررسي آندهاي مربوط به آن‌ ها  بخشي از اين رساله بود و او در قسمتی از پايان‌نامه خود با اشاره به اينكه تحقيقات دكتري وي در ادامه مطالعات عملي هارتمن و هواگ در آزمايشگاه تحقيقات الكترونيك دانشگاه كاليفرنيا انجام شده، آورده است: ” در اين رساله بيشتر بر مگنترون ايستا با آند هموار تأكيد شده است، بررسي مگنترون با آند هموار چه از لحاظ نظري و چه از لحاظ آزمايشگاهي مسأله‌ ساده‌ اي نيست، به علاوه به دليل مزاياي زياد كاتد سرد نسبت به كاتد گرم از اين گونه كاتد استفاده شده است و در كاتدهاي سرد انتشار ثانويه‌ي منبع اصلي، الكترون است. پس سطح كاتد سرد پخش كننده‌ مي‌تواند خيلي بزرگ‌تر از سطح كاتد معمولي گرم شده باشد.”

 

در سال های ۱۹۶۰ و هنگامی که او در آمریکا بود در یکی از آزمایشگاه های ناسا استخدام شد و در موسسه پژوهشی بل که از بزرگترین موسسات پژوهشی آمریکا بود تا سال ۱۹۶۷ مشغول بود و همزمان با آن شاخه برون مرزی نهضت آزادی ایران و اولین انجمن اسلامی دانشجویان ایران در کالیفرنیای آمریکا را با همراهی و کمک دکتر علی شریعتی، ابراهیم یزدی و صادق قطب زاده راه اندازی کرد که خاطر این قبیل فعالیت ها بورسیه وی توسط رژیم پهلوی قطع شد.

یکی از دوستان و مبارزان لبنانی چمران زمانی که علت آمدن او از آمریکا را جویا میشود، چمران می گوید؛ من از آتش فرار کرده‌ام و علاقه ای ندارم در پیشرفت های نظامی آمریکا دخیل باشم، انگار او جزو پنج متفکر مسلمانی بود که در پروژه گسترش و پیشرفت سلاح‌های آمریکایی باید شرکت می‌کرد.

او همزمان با زبان فارسی به زبان‌های عربی، ترکی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی مسلط بود و در کنار دانش، به هنر هایی مانند نقاشی رنگ و روغن نیز توجه داشت که امروزه چندین تابلو نقاشی در موزه ای که برای وی اختصاص یافته موجود است.